Przyczynowa teoria odniesienia Saula Kripkego

(Przed lekturą tego wpisu warto zapoznać się z tekstem „Opisowa teoria odniesienia Gottloba Fregego”.)

Opisowa teoria odniesienia udziela odpowiedzi na pytanie, dlaczego zdania (1a) i (1b) mają inną wartość poznawczą, mimo że nazwy w nich zawarte odnoszą się do tego samego obiektu. Jest ona również zgodna z intuicyjnym przekonaniem, że aby skutecznie się do czegoś odnosić, musimy coś o tym czymś wiedzieć.

(1a) Gwiazda Poranna to Gwiazda Poranna.

(1b) Gwiazda Poranna to Gwiazda Wieczorna.

Jednak nad teorią tą zaczęły gromadzić się czarne chmury, gdy w latach 70-tych XX wieku amerykański filozof Saul Kripke wykazał, że prowadzi ona do dość dziwnych konsekwencji. Kripke posłużył w tym celu rodzącą się wtedy logiką modalną, w której kluczowymi pojęciami są konieczność i możliwość.

Opisowa teoria odniesienia Gottloba Fregego

Omawiając różne teorie naukowe, dopuszczaliśmy do głosu językoznawców i semiotyków, którzy badają wewnętrzną strukturę znaku, sposoby, w jakie pojedyncze znaki łączą się w większe kompleksy, powiązanie między formą znaku a jego znaczeniem lub (we wpisie o pragmatyce) o tym, jak „robimy coś” przy pomocy znaków w interakcjach z innymi ludźmi. Pora zająć się teraz zagadnieniem, któremu językoznawcy i semiotycy poświęcają zadziwiająco mało czasu, mimo że, intuicyjnie rzecz biorąc, jest to chyba najbardziej podstawowa i pierwotna funkcja znaków językowych¹. Chodzi o odniesienie, czyli sposób w jaki znaki wiążą się w przedmiotami w świecie rzeczywistym. Jest to temat roztrząsany przede wszystkim w analitycznej filozofii języka, więc teoriami z tej właśnie dziedziny będziemy się tu i w kolejnych wpisach zajmować.